Portiekwoning - Ontdek hier alle kenmerken en eigenschappen (2024)

Een portiek is een open ruimte die grenst aan de ingang van een gebouw. Vanuit deze gedeelde ruimte is het mogelijk om naar een andere locatie te gaan. Als dit de voordeur van een woning betreft dan spreekt men van een portiekwoning. Deze woningen zullen meestal appartementen zijn met één woonlaag, meer inpandige woonlagen is ook mogelijk. Wanneer het hoogbouw betreft dan spreekt men niet van portiekwoning maar van portiekflat.

Wat is een portiekwoning?

Een portiekwoning is een woning die een portiek deelt met andere woningen. Er is daarmee een gezamenlijke ingang en binnenruimte die leidt naar de eigen woning. Als het een flatgebouw betreft waarbij er geen galerij of hal is maar een directe aansluiting op de portiek dan worden deze woningen portiekflats genoemd.

De letterlijke definitie van portiek is afkomstig van het Franse ‘porche’ wat staat voor passage, een doorgang dus. In principe betreft het een ruimte die open is aan de straatkant, bij een portiekwoning of -flat kan de portiek gescheiden zijn van de straat met een deur om de toegang te beperken.

Wat zijn de kenmerken van een portiekwoning?

Het voornaamste onderscheid dat gemaakt kan worden tussen een portiekwoning en een appartement is de voordeur die grenst aan een portiek. Deze portiek bevindt zich achter de voorgevel van een woongebouw en grenst aan de openbare weg. Via een trappenhuis zijn appartementen op hoger gelegen etages te bereiken. Als er galerijen zijn met voordeuren spreekt men niet van een portiekwoning, de voordeur zal altijd uitkomen op een open portiek.

In praktijk worden deze kenmerken regelmatig op een andere wijze geïnterpreteerd. Dit heeft te maken met een meer strikte of juist brede uitleg aan het begrip ‘portiek’. Bij flatgebouwen is het verschil duidelijk zichtbaar. Dan zal de voordeur van een portiekflat altijd grenzen aan de portiek terwijl er bij een galerijflat altijd een gang is met meerdere voordeuren. Bij een portiekwoning is het in theorie mogelijk dat er één gedeelde portiek is aan de straatkant met twee voordeuren in deze ruimte. Dit kan bijvoorbeeld een twee-onder-één kap woning betreffen.

Portiekwoning eigenschappen

Aan de binnenzijde van een portiekwoning zijn er volop mogelijkheden. In de meeste gevallen betreft het een gelijkvloers appartement met een woonkamer, badkamer en één of meerdere slaapkamers. Er zijn wel portiekwoningen met meerdere etages die via een inpandige trap te bereiken zijn. Het is mogelijk dat een ouder pand op een later tijdstip opnieuw ingedeeld is waarbij een hal geconverteerd is tot portiek. Zo kan een grote woning opgesplitst worden tot meerdere appartementen.

De betekenis

Portieken bestaan al duizenden jaren, traditioneel staat het voor een overkapping, ruimte of passage bij de ingang van een gebouw. Een bekend voorbeeld zijn de grote bogen die bij de ingang van kathedralen gebouwd werden. Deze werden toegepast in zowel religieuze als seculiere gebouwen. Ze bieden beschutting en een plek om even te rusten voor of na het betreden van een ruimte.

Wat is de bouwstijl?

Het voornaamste kenmerk van een portiekwoning is zichtbaar aan de buitenzijde. Dat is de portiek, de centrale ingang die toegang biedt tot meerdere voordeuren. De bouwstijl van de woningen is afhankelijk van meerdere factoren. Zoals de gangbare bouwstijl in de periode waarin het pand gebouwd werd, de locatie en de doelgroep. Zo kunnen het kleine appartementen betreffen voor één of twee personen of grotere wooneenheden die geschikt zijn voor gezinnen.

Met name in de Verenigde Staten hebben portiekwoningen een andere betekenis. Waar portieken in Nederland doorgaans gedeelde ruimtes zijn aan de voorzijde van een gebouw betreft het in Amerika vaak overkappingen met een vlonder aan de voorzijde van een vrijstaand huis. Dit type huizen staan vooral in de zuidelijke staten waren hogere temperaturen de norm zijn. Aan de voorzijde van de woning is er een verhoging ten opzichte van het straatniveau aangebracht, de overkapping loopt over de gehele breedte van de woning. In de Engelse taal wordt dit een ‘porch’ genoemd. Het is niet ongebruikelijk om hier een bank of tuinset te plaatsen. Zeker in de zomer zullen deze porches meer behaaglijk aanvoelen dan binnen in de woning.

In Nederland wordt het woord portiek niet in deze context gebruikt. We spreken dan van een terrasoverkapping en vlonder. Ook zal deze ruimte zich hier eerder aan de achterzijde bij de tuin bevinden waarmee het niet als portiek aangeduid kan worden.

Hoe kun je een portiekwoning bouwen?

De meeste portiekwoningen zijn appartementen, vaak hoogbouw maar niet altijd. De traditionele vorm van een portiek is hoog en rond, de diepte kan afwijken. In een complex zal de hoofdingang doorgaans in het midden van het gebouw geplaatst zijn, de wooneenheden zijn gespiegeld met de voordeur naar de portiek gericht. Bij hoogbouw kan er een lift of trap in het midden geplaatst worden, bijvoorbeeld een trappenhuis om naar andere verdiepingen te lopen.

Als je een portiekflat vergelijkt met een galerijflat dan ligt het risico op constructieproblemen lager bij portiekflats. Er zijn namelijk meerdere problemen geconstateerd bij de galerijplaten van meerdere flats in Nederland. In 2011 zou een galerijplaat op de vijfde verdieping van een flat naar beneden storten en enkele onderliggende platen meenemen. Dit heeft geleid tot onderzoek in andere flatgebouwen waarbij diverse onregelmatigheden werden aangetroffen. Bij een portiekflat is er geen sprake van een galerij waarmee het risico op dergelijke structurele mankementen aanzienlijk lager ligt.

Dit betekent wonen in een portiekwoning

Een ingang naar een appartementencomplex voordat de eigenlijke voordeur bereikt kan worden biedt een stukje beveiliging. Maar het kan mogelijk wel voor overlast zorgen. Er is namelijk sprake van een gedeelde ruimte waar meer huiseigenaars of huurders gebruik van maken. Er moeten dus afspraken gemaakt worden over het onderhoud zoals schoonmaken en reparatiewerken. Bij huurwoningen zullen hier servicekosten voor berekend worden, deze kosten vallen buiten de reguliere huursom. Bij hoogbouw zal er niet altijd een lift aanwezig zijn, zeker niet in oudere complexen. Daarmee is toegankelijkheid voor minder validen niet altijd een optie. Ook niet op de begane grond als er een opstapje of drempel aanwezig is.

In buurten met een hoge criminaliteit kunnen portieken gebruikt worden door dealers of zwervers. Ze staan droog en kunnen zich aan het oog onttrekken. Dit heeft in meerdere steden geleid tot opruimacties of renovatie om het zicht op de wijk te verbeteren. Bewoners of bezoekers hebben zelf weinig reden om langdurig onder een portiek te verblijven waarmee er nauwelijks een praktische functie bestaat bij een kleine portiek aan de buitenzijde van het pand.

Meer woningtypes ontdekken? Klik hier voor alle Nederlandse woningtypes